Τα κονδυλώματα και τα ιογενή θηλώματα είναι επι της ουσίας υπερπλασίες δέρματος που προκαλεί ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, HPV (human papilloma virus). Ο ιός αυτός είναι πολύ διαδεδομένος στους ανθρώπους και δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί παρά μόνο εντός των κυττάρων μας. Ο λόγος που είναι τόσο διαδεδομένος είναι ότι συνήθως δεν προκαλεί βλάβη σε εμάς που είμαστε οι ξενιστές του. Εξαίρεση αποτελεί φυσικά ο καρκίνος τους τραχήλου της μήτρας που είναι ένα ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα που εμφανίζεται στο βλεννογόνο. Στην περίπτωση αυτή η έκθεση σε συγκεκριμένα στελέχη HPV οδηγεί σε πολλαπλασιασμό αλλά και μετάλλαξη το γενετικό υλικό των κυττάρων μας. Αυτή η μετάλλαξη προκαλεί καρκινογένεση και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό. Για το λόγο αυτό είναι καθοριστικής σημασίας ο τακτικός έλεγχος με τεστ Pap στις γυναίκες.
Πιο σπάνια, κάποια στελέχη HPV μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση και σε άλλα σημεία στη γεννητική περιοχή, σε γυναίκες αλλά και σε άνδρες, σε συνάρτηση με ορισμένα είδη κονδυλωμάτων, όπως τα γιγαντιαία κονδυλώματα. Η συντριπτική πλειοψηφία των κονδυλωμάτων πάντως δεν προκαλούν καρκινογένεση και το ίδιο ισχύει και για τα πολύ συχνά ιογενή θηλώματα, που αποτελούν ένα απλό αλλά ορισμένες φορές ενοχλητικό, αισθητικό πρόβλημα.
Τι είναι τα κονδυλώματα και τι μορφή έχουν συνήθως;
Τα κονδυλώματα είναι ιογενείς βλάβες που εμφανίζονται στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Ο ιός που τα προκαλεί είναι ο HPV (human papilloma virus). Η οικογένεια των ιών HPV έχει πάνω από 100 υπότυπους οπότε υπάρχουν διάφορες κλινικές εικόνες κονδυλωμάτων. Μάλιστα, άλλοι υπότυποι του ιού HPV προκαλούν τις κοινές μυρμηγκιές σε δάχτυλα, σε πέλματα και στο πρόσωπο, ενώ και τα ιογενή θηλώματα που εμφανίζονται σαν μισχωτές 'ελίτσες' στο λαιμό, συνήθως προκαλούνται από άλλους υπότυπους του ιού.
Ουσιαστικά, ο ιός προσβάλλει τα κύτταρα της επιδερμίδας ψηλά στο δέρμα και προκαλεί αύξηση του πολλαπλασιασμού τους οδηγώντας συνήθως σε δερματικά εξογκωματάκια.
Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι υπάρχουν και επίπεδα κονδυλώματα που δεν φαίνονται πάντα με γυμνό μάτι. Στις υποκλινικές αυτές μορφές, για να δειχτούν χρειάζεται εφαρμογή ενός ειδικού διαλύματος στην περιοχή. Μάλιστα, θεωρείται ότι οι υπότυποι που οδηγούν σε αυτή την κλινική – υποκλινική εικόνα ενέχονται συχνότερα στη δημιουργία του καρκίνου του τραχήλου στις γυναίκες και για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντική η σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση αυτών των κονδυλωμάτων.
Υπάρχουν επίσης βλάβες που ανησυχούν ορισμένους ασθενείς, αλλά τελικά αποδεικνύεται ότι δεν είναι κονδυλώματα. Τέτοιες περιπτώσεις είναι τα αγγειοκερατώματα, που είναι αγγειακές βλάβες, οι έκτοποι σμηγματογόνοι αδένες, που είναι μια παραλλαγή της φυσιολογικής ανατομίας της βαλάνου του πέους και κάποιοι νεο-εμφανιζόμενοι σπίλοι (ελιές).
Ποιους προσβάλει ο ιός των κονδυλωμάτων;
Ο ιός των κονδυλωμάτων είναι πάρα πολύ διαδεδομένος και ουσιαστικά όσοι έχουν ενεργό σεξουαλική ζωή έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό αυτό. Το αν θα εμφανίσουν ή όχι τα κονδυλώματα εξαρτάται από το αν υπήρχαν μικροαμιχές στην περιοχή που διευκολύνουν την είσοδο του ιού, την ευπάθεια που έχουν στον ιό και στην κατάσταση που είναι το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
Είναι σημαντικό πως δεν κολλάμε τον ιό αυτό αποκλειστικά από τη σεξουαλική επαφή. Επίσης, επειδή ο χρόνος εμφάνισης μπορεί να είναι πάνω από 7-8 μήνες από την έκθεση στον ιό (και ουσιαστικά υπάρχει ένα ερωτηματικό για το χρόνο επώασης), όταν κάποιο άτομο έχει κονδυλώματα πρέπει να ελεγχθεί και ο σύντροφος αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει στοιχείο απιστίας κτλ.
Ιδιαίτερα να αναφέρουμε πως ορισμένοι υπότυποι του HPV ενέχονται στον καρκίνο του τραχήλου στις γυναίκες, αλλά και σε δερματικούς καρκίνους των γεννητικών περιοχών και στα δύο φύλα. Μάλιστα έχουν κυκλοφορήσει 2 εμβόλια που αντιμετωπίζουν με κάποιο ποσοστό επιτυχίας τους πιο κοινούς ιούς που ενέχονται στον καρκίνο του τραχήλου. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι προστατεύουν εντελώς από όλους τους πιθανούς καρκινογόνους ιούς και γι' αυτό θεωρούμε απαραίτητη τη συνέπεια στα τεστ Pap, σε σεξουαλικά ενεργές γυναίκες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να δώσουμε δείγμα για μοριακή ταυτοποίηση του στελέχους του ιού HPV αλλά συνήθως δεν είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο.
Κονδυλώματα – Θεραπεία
Οι όποιες θεραπείες (φαρμακευτικές και επεμβατικές) έχουν σα στόχο την εξάλειψη των κονδυλωμάτων, αλλά δυστυχώς πάντα παραμένει πίσω ο ιός ο οποίος απλά στη συνέχεια ‘ελέγχεται΄ από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Για το λόγο αυτό, έχουν αναφερθεί υποτροπές στη θεραπεία των κονδυλωμάτων και είναι καθοριστικό να γίνει ολοκληρωμένη αντιμετώπιση και να ληφθεί υπόψιν η υγεία και ο τρόπος ζωής του ατόμου.Η αναφερόμενη συχνότητα υποτροπών είναι στο 30% και είναι χαρακτηριστικό ότι οι καπνιστές έχουν 5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν υποτροπή κονδυλωμάτων. Αυτό βέβαια συμβαίνει επειδή το κάπνισμα είναι ιδιαίτερα επιβλαβές στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Αύξηση στην πιθανότητα υποτροπών έχουν βέβαια και άτομα που λαμβάνουν φάρμακα που μειώνουν την δράση του ανοσοποιητικού – ανοσοκατασταλτικά – όπως η κορτιζόνη. Φυσικά, άτομα που πάσχουν από τον ιό του HIV και έχουν μειωμένα κύτταρα άμυνας του οργανισμού λόγω του ιού αυτού έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης και υποτροπής. Επίσης, ο τρόπος ζωής και η διατροφή είναι σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν.
Στο ιατρείο μας συνήθως γίνεται μια προθεραπεία, ακολουθεί επεμβατική αντιμετώπιση με laser ή ραδιοσυχνότητες (RF) καταστρέφοντας ουσιαστικά σε μια συνεδρία τις ορατές βλάβες και στην συνέχεια αποθεραπεία. Αποφεύγουμε την κρυοθεραπεία καθώς οι μέθοδοι που χρησιμοποιούμε είναι σαφώς πιο επιλεκτικές στο τι καταστρέφουν, οπότε δεν αφήνουν ουλές και δεν χρειάζονται επιπλέον συνεδρίες. Αυτό με κατάλληλη συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία, οδηγεί σε σημαντική μείωση και σχεδόν εξάλειψη των υποτροπών. Η γνώση και η εμπειρία έχουν δείξει πάντως ότι το πλέον σημαντικό που μπορεί να κάνει ένας ασθενής για να αποτρέψει τις υποτροπές είναι η διακοπή του καπνίσματος.
Θηλώματα
Τα θηλώματα είναι μικρές συνήθως μισχωτές βλάβες που αναπτύσσονται στο λαιμό, στις μασχάλες και γενικά σε σημεία τριβής. Επί της ουσίας κάποιος από τους υπότυπους HPV εισέρχεται εντός των κυττάρων μας και αναπαράγεται. Κάνοντας το αυτό οδηγεί σε πολλαπλασιασμό και τα δικά μας κύτταρα δημιουργώντας δερματικά εξογκώματα. Τα θηλώματα αποτελούν κατά βάση αισθητικό πρόβλημα. Σπάνια μπορεί να γίνει συστροφή σε κάποιο μίσχο τους και να οδηγηθεί το θήλωμα αυτό σε νέκρωση και πιθανή επιμόλυνση.
Τα θηλώματα δεν έχει βρεθεί να μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο με την επαφή. Πιθανώς όμως να έχουν κάποιου είδους ενοφθαλμισμό στο ίδιο άτομο καθώς παρατηρούνται περισσότερο σε σημεία τριβής όπως είναι η μασχάλη και ο λαιμός, ειδικά σε άτομα που φορούν κρεμαστά διακοσμητικά.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι άτομα με ενδοκρινολογικές διαταραχές όπως οι διαταραχές του θυρεοειδούς έχουν την τάση να εμφανίζουν συχνότερα και περισσότερα θηλώματα, ίσως λόγω της επίπτωσης στο ανοσοποιητικό. Για το λόγο αυτό ο μεγάλος αριθμός θηλωμάτων και η ξαφνική εμφάνισή τους μας προτρέπει να ελέγξουμε τον θυρεοειδή. Επίσης, εμφανίζονται πιο συχνά και σε μεγαλύτερο αριθμό σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα.
Θηλώματα Θεραπεία
Η αντιμετώπιση των θηλωμάτων είναι η καταστροφή τους είτε μηχανικά με αφαίρεση ή με laser ή με RF. Στα πιο μεγάλα μετά την αντισηψία κάνουμε τοπική αναισθησία για να είναι εντελώς ανώδυνη η διαδικασία. Συνήθως αποφεύγουμε να κάνουμε θεραπεία το καλοκαίρι καθώς η ζέστη και ο ιδρώτας μπορεί να ερεθίσουν την περιοχή. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν πάρα πολλά σε ένα άτομα μπορεί να χρειαστούμε και δεύτερη συνεδρία. Καθώς πρόκειται για επιφανειακές επιδερμιδικές βλάβες η αντιμετωπισή τους δεν αφήνει σημάδια με τη μορφή ουλώδους ιστού, ίσως μόνο μια παροδική δυσχρωμία σε μεγάλες βλάβες ειδικά σε άτομα με έντονη μελανίνη.
Πρέπει να τονιστεί ότι η αντιμετώπιση τους δεν αποτρέπει την εμφάνιση νέων θηλωμάτων μετά από χρόνια, όμως η αντιμετώπιση και η μείωση του αριθμού τους μπορεί να μειώσει και τον ρυθμό πολλαπλασιασμού τους, πιθανόν λόγω μείωσης του ιϊκού φορτίου και του ενοφθαλμισμού από τριβή.
