Η κνίδωση και το αγγειοοίδημα είναι δερματικές αλλεργικές εκδηλώσεις. Καθοριστικός είναι ο ρόλος του Δερματολόγου, τόσο στη σωστή διάγνωση όσο και στην αντιμετώπισή τους. Αν και στην οξεία κνίδωση αναγνωρίζουμε πιο εύκολα το αίτιο, με την διατροφή και τα τσιμπήματα εντόμων να είναι οι πιο συχνοί παράγοντες, στην χρόνια κνίδωση δεν βρίσκουμε πάντα τι προκαλεί την αλλεργική αντίδραση. Όλο και περισσότερο όμως αναγνωρίζουμε το άγχος ως εκλυτικό παράγοντα. Μάλιστα, κάποιες φορές την χρόνια κνίδωση μπορούμε να την κατατάξουμε στις ψυχοδερματολογικές διαταραχές και σε ένα βαθμό να μιλήσουμε για αγχώδη κνίδωση. Επίσης η κνίδωση είναι μια από τις πιο συχνές δερματοπάθειες στην κύηση.
Τι είναι η κνίδωση;
Η κνίδωση χαρακτηρίζεται από ένα εξάνθημα το οποίο έρχεται και 'φεύγει' μέσα σε 24 ώρες. Συγκεκριμένα, συχνά σε λίγη ώρα κάποιες βλάβες που είχαν εμφανιστεί εξαφανίζονται και καινούργιες παίρνουν τη θέση τους σε άλλη θέση. Παθολογικά χαρακτηρίζεται από την έκλυση ισταμίνης που οδηγεί σε οίδημα στο δέρμα και στα εξογκώματα που συχνά βλέπουμε ('πετάλες', 'καντήλες'). Χαρακτηριστικό είναι το εξάνθημα που οι περισσότεροι εμφανίζουν την άνοιξη όταν έρθουν σε επαφή με τις κάμπιες στα πεύκα.
Στο αγγειοοίδημα, το οίδημα λαμβάνει χώρα σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος και γι’ αυτό το λόγο δεν δημιουργούνται εξογκώματα στο δέρμα αλλά πρήζεται όλη η περιοχή (πρήξιμο ματιών, χειλιών κτλ.).
Οξεία Κνίδωση και Χρόνια Κνίδωση
Στην οξεία μορφή κνίδωσης, ειδικά σε αλλεργικά άτομα που έχουν προδιάθεση για 'άσχημες' αντιδράσεις σε αλλεργικά ερεθίσματα όπως τσιμπήματα μέλισσας κτλ. ο σοβαρός κίνδυνος είναι το αναφυλακτικό σοκ με πτώση της πίεσης και το οίδημα του λάρυγγα που μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στην αναπνοή ή ακόμα και άπνοια. Ευτυχώς αυτές οι αντιδράσεις είναι σπάνιες όμως σε οποιαδήποτε περίπτωση κάποιος που πιστεύει ότι έχει τέτοια συμπτώματα, καλό είναι να πάει το γρηγορότερο στο πλησιέστερο εφημερεύον νοσοκομείο. Οι άσχημες αυτές αντιδράσεις λαμβάνουν χώρα τις πρώτες ώρες από το αλλεργιογόνο ερέθισμα. Μια κνίδωση που διαρκεί μέχρι και 6 εβδομάδες χαρακτηρίζεται οξεία.
Στο ιατρείο μας αντιμετωπίζουμε περιπτώσεις οξείας κνίδωσης μετά το πρώτο 24ωρο συνήθως και συχνότερα περιπτώσεις χρόνιας κνίδωσης, όπου έχουν παρέλθει πάνω από 6 εβδομάδες από την έναρξη των συμπτωμάτων και ακόμα το πρόβλημα επιμένει.
Ποια είναι τα αίτια της κνίδωσης
Ιδιαίτερη σημασία στην αντιμετώπιση των αντιδράσεων αυτών είναι να βρεθεί, αν γίνεται, ο εκλυτικός παράγων που προκαλεί την αλλεργία π.χ. τσίμπημα, φάρμακο, πίεση, τριβή, ψύχος, είδος τροφής. Τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι δυνατόν και η χρόνια κνίδωση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής. Αυτό που πιστεύουμε ότι συμβαίνει είναι πως κάποιο αλλεργιογόνο θέτει σε λειτουργία την αλλεργική αντίδραση του οργανισμού προκαλώντας έκλυση ισταμίνης και ο οργανισμός μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο και συνεχίζει τη λειτουργία του μηχανισμού ακόμα και αφού το αλλεργιογόνο έχει πάψει να τον ενοχλεί. Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία αυτή είναι το στρες και η λειτουργία του θυροειδούς. Κατά βάση το αλλεργιογόνο είναι μια ουσία που δεν αποτελεί ουσιαστικό κίνδυνο για τον οργανισμό, οπότε η αντίδραση αυτή που κατατάσσεται ως φλεγμονώδης αντίδραση τύπου Ι του οργανισμού μας και ξεκινάει με την έκλυση ισταμίνης είναι μια υπερβολική αντίδραση που απλά ταλαιπωρεί τον οργανισμό και δεν τον προφυλάσσει. Για τον λόγο αυτό είναι επιθυμητό και αποτελεσματικό να καταστείλουμε την αντίδραση αυτή με τη χρήση φαρμάκων ενώ παράλληλα να αποφύγουμε τους παράγοντες που την προκάλεσαν.
Κνίδωση και άγχος
Όπως είπαμε τις περισσότερες φορές η χρόνια κνίδωση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής καθώς επί της ουσίας δεν μπορούμε να βρούμε τον εκλυτικό παράγοντα. Στις περιπτώσεις αυτές πάντως, όλο κα περισσότερο αναγνωρίζεται η σημασία του άγχους ως αιτία. Ορισμένοι επιστήμονες κατατάσσουν την χρόνια κνίδωση σε μια ομάδα ψυχοδερματολογικών διαταραχών. Καθώς η έκκριση της ορμόνης κορτιζόλης επηρεάζεται πάρα πολύ από το άγχος και η κορτιζόλη έχει σημαντικό ρυθμιστικό ρόλο στις φλεγμονές του οργανισμού ,αυτό έχει κάποιο χημικό υπόβαθρο το οποίο ακόμα δεν μπορούμε πλήρως να αναγνωρίσουμε. Σε αυτό το επίπεδο η διαχείριση του άγχους έχει σημασία με αλλαγές στην καθημερινότητα και τη γυμναστική.
Κνίδωση - Θεραπεία
Προφανώς, η αποφυγή των παραγόντων που οδηγούν στην αλλεργική αντίδραση είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα. Επίσης, η αποφυγή κάποιων τροφίμων που προωθούν την έκλυση ισταμίνης όπως η σοκολάτα, το τυρί και τα φρούτα με σπόρια ή είναι πιο συχνά αλλεργιογόνα όπως οι ξηροί καρποί και τα θαλασσινά βοηθά πολύ.
Όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή, καθοριστικής σημασίας στην αντιμετώπιση του μηχανισμού αυτού είναι η χρήση αντισταμινικών, στοχεύοντας όμως σε περισσότερους από έναν υποδοχείς, για ικανό χρονικό διάστημα ώστε να 'χαλιναγωγήσουμε' τον οργανισμό που έχει εκτραπεί της φυσιολογικής του λειτουργίας και να τον επαναφέρουμε στην πρότερή του ισορροπία σταματώντας σταδιακά την αγωγή. Τα παλαιότερης γενιάς αντισταμινικά ίσως είναι πιο αποτελεσματικά αλλά μπορεί να μας νυστάξουν και θέλει προσοχή στην οδήγηση και ειδικά σε ανθρώπους που κάνουν χρήση μηχανημάτων. Για το λόγο αυτό απαιτείται καλή συνεννόηση και επαφή με τον ασθενή. Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί και η χρήση κορτιζόνης από το στόμα σε επίμονες περιπτώσεις ενώ κυκλοφορεί και νέας γενιάς ενέσιμος παράγοντας που είναι χρήσιμος σε κάποιες μορφές χρόνιας κνίδωσης.
