Η κλινική εξέταση, ήταν, είναι και θα είναι η ουσία της ιατρικής όσον αφορά στη διάγνωση των παθήσεων και κατά συνέπεια στην ορθή επιλογή της θεραπείας. Στη σύγχρονη εποχή παρά την πληθώρα εξειδικευμένων εξετάσεων τόσο μικροβιολογικών όσο και απεικονιστικών, η κλινική εξέταση παραμένει το Α και το Ω στη δερματολογία.
Τα τελευταία χρόνια η πληθώρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η ευκολία στην αποστολή φωτογραφιών έχουν οδηγήσει σε μια λανθασμένη αντίληψη ότι η διάγνωση θα βγει εύκολα με μια απλή φωτογραφία που θα αποσταλεί ώστε να την εκτιμήσει ο ιατρός στο πόδι. Εκτός του ότι πολλές φορές η φωτογραφία δεν είναι σε εστίαση και συνεπώς δεν βοηθά καθόλου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αποφάσεις.
Όντως, υπάρχουν φορές που μια διάγνωση μπορεί να βγει σε κλάσματα δευτερολέπτου ακόμα και με την επισκόπηση μιας εικόνας, όμως αυτή η πρακτική αρκεί μια φορά να οδηγήσει σε μια λάθος διάγνωση και απόφαση ώστε να γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα και η αναγκαιότητα της κλινικής εξέτασης και της προηγηθείσας λήψης ολοκληρωμένου ιστορικού.
Για την ακρίβεια είναι πάρα πολλές η φορές που η διάγνωση μπαίνει από τη λήψη του κατάλληλου ιστορικού με ανοιχτές αλλά και κλειστές ερωτήσεις και στη συνέχεια απλά επιβεβαιώνεται με την κλινική εξέταση. Παράλληλα όμως, πρέπει να μάθουμε και τι οδήγησε τον ασθενή σε εμάς, δηλαδή τι είναι αυτό που τον απασχολεί βαθύτερα. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένας ασθενής έχει μια ερεθιστική φλεγμονώδη πάθηση, όμως φοβάται ότι έχει καρκίνο. Ή ανησυχεί μήπως έχει κολλήσει κάτι ή μήπως μπορεί να το μεταδώσει. Όλα αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν στα πλαίσια της ολοκληρωμένης παροχής των υπηρεσιών μας. Ποια όμως η σημασία της ίδιας της κλινικής εξέτασης στη Δερματολογία;
Η σωστή λήψη ιστορικού οδηγεί τον ιατρό σε μια διαφοροδιάγνωση, δηλαδή σε μια νοητή λίστα πιθανών διαγνώσεων. Βασισμένος σε αυτές τις πιθανές διαγνώσεις ο ιατρός συγκεντρωμένος εξετάζει στοχευμένα τον ασθενή. Είναι καθοριστικής σημασίας πόσο χρονικό διάστημα έχει το εξάνθημα και πριν πόσο καιρό εμφανίστηκε η συγκεκριμένη βλάβη στη συγκεκριμένη θέση, καθώς και πόσο και πώς έχει αλλάξει. Η επισκόπηση της πρέπει να γίνει με τον κατάλληλο φωτισμό, τις περισσότερες φορές αγγίζοντας την ώστε να εκτιμήσουμε τη διήθηση και το στοιχείο της φλεγμονής. Κρίνουμε και συγκρίνουμε την θερμοκρασία της περιοχής και της υπό εξέταση βλάβης με το υπόλοιπο δέρμα του ασθενούς. Μπορούμε να πιέσουμε και να κρίνουμε την ύπαρξη αγγειακού στοιχείου και το βάθος αυτού. Ελέγχουμε για την ύπαρξη λεπιού και την ευκολία με την οποία ξεκολλάει. Ανασηκώνοντας το δέρμα μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσο επιφανειακή είναι η βλάβη και κρίνουμε τη σύστασή της π.χ. αν έχει ουλώδη ιστό και είναι σκληρή. Υπάρχουν φορές φυσικά που η κλινική διάγνωση διαφέρει από τις αρχικές κλινικές υποψίες και αυτό καθιστά ακόμα πιο καθοριστική τη συγκέντρωση του ιατρού στην κλινική εξέταση καθώς και το να έχει ανοιχτό μυαλό και ένα ανοιχτό βιβλίο στο γραφείο του!
Πολύτιμη, για να μην πούμε πλέον απαραίτητη είναι τα τελευταία χρόνια η επισκόπηση με τη χρήση δερματοσκοπίου. Αυτό το εργαλείο χειρός χρησιμοποιεί πολωμένο και μη πολωμένο φως και μια μεγέθυνση x10 ώστε να επιτρέπει τη λεπτομερέστερη εξέταση μιας ύποπτης βλάβης αλλά και ενός εξανθήματος. Υπάρχει τεράστια βιβλιογραφία με μοτίβα που πρέπει να αναζητούμε στην εξέταση αυτή και που παραπέμπουν σε συγκεκριμένες διαγνώσεις. Η χρήση του είναι πλέον απολύτως απαραίτητη στην εκτίμηση σπίλων για κακοήθεια και θα καθορίσει αν υπάρχει επαρκής κλινική υποψία ώστε να προχωρήσουμε σε αφαίρεση ενός πιθανού καρκίνου ή όχι.
Τέλος, για να ολοκληρώσουμε το κομμάτι της κλινικής εξέτασης και της επαφής μας με τον ασθενή πρέπει να αναφερθούμε και στην αναγκαιότητα, ορισμένες φορές, της λήψης βιοψίας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι ασθενείς έρχονται με μια βλάβη ή ένα εξάνθημα που έχουν πάνω από ένα μήνα, χωρίς ξεκάθαρη διάγνωση, ενώ έχουν δοκιμάσει διάφορες αγωγές χωρίς επιτυχία. Στη Δερματολογία η ευκολία με την οποία μπορεί να γίνει η λήψη μιας μικρής βιοψίας χωρίς πόνο και μέσα στο χρόνο της κλινικής εξέτασης, χωρίς δηλαδή να είναι απαραίτητο ένα ξεχωριστό ραντεβού, μας επιτρέπει τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια στη διάγνωση, καθώς και τη γρήγορη επιβεβαίωση σε κυτταρικό πλέον επίπεδο των υποψιών μας. Αυτό είναι καθοριστικό για την αναζήτηση μιας πιο σπάνιας πάθησης, για την ταυτοποίηση μιας πιο κοινής πάθησης που όμως απαιτεί χρόνια θεραπευτική αγωγή, αλλά και για την επιβεβαίωση μιας κακοήθειας.
Φυσικά, όλα αυτά δεν γίνονται με την αποστολή μιας φωτογραφίας κακής ή μέτριας ποιότητας χωρίς ιστορικό, που θα εκτιμηθεί βιαστικά και πρόχειρα από τον ιατρό μεταξύ των ασθενών του και ανάμεσα στις άλλες ασχολίες του.
