Οι σπίλοι (οι γνωστές ελιές) είναι ένα πολύ κοινό χαρακτηριστικό που οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε στο δέρμα μας. Ποικίλουν σε αρχιτεκτονική, χρώμα, μέγεθος και σχήμα από άνθρωπο σε άνθρωπο αλλά και στον ίδιο άνθρωπο μπορεί να συνυπάρχουν διαφορετικοί μεταξύ τους τύποι σπίλων.
Υπάρχουν όμως, και πολλές άλλες βλάβες τόσο καλοήθεις όσο και κακοήθεις που μπορεί να θυμίζουν σπίλους αλλά να μην είναι.
Επιπλέον, οι ίδιοι οι σπίλοι μπορεί να αλλάξουν βιολογική συμπεριφορά και να μετατραπούν σε κακοήθεις βλάβες.
Η δερματοσκόπηση είναι το βασικότερο εργαλείο με το οποίο γίνεται η διάγνωση της φύσης των σπίλων. Πρόκειται για την επισκόπηση των βλαβών σε μεγέθυνση 10 φορές περισσότερο από το γυμνό μάτι και την ανάδειξη των μικροχαρακτηριστικών της εικόνας τους.
Η ψηφιακή χαρτογράφηση των σπίλων είναι ένα ακόμη πιο εξελιγμένο εργαλείο που επιτρέπει όχι μόνο την επισκόπηση μεμονωμένων σπίλων δερματοσκοπικά αλλά και την ψηφιακή αποτύπωση και αποθήκευσή τους. Αυτό, δίνει τη δυνατότητα να μπορούμε να συγκρίνουμε τους σπίλους στο χρόνο και να αντιληφθούμε έγκαιρα τυχόν αλλαγές τους.
Η έγκαιρη διάγνωση και χειρουργική αφαίρεση σπίλων, ειδικά όταν υποψιαζόμαστε κακόηθες μελάνωμα δέρματος, έχει πολύ μεγάλη σημασία για την εξέλιξη του νοσήματος και τη ζωή του ασθενούς.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση της συχνότητας εμφάνισης του μελανώματος και στα δυο φύλα. Επίσης, με την παρατεταμένη ηλιοέκθεση ή την χρήση μηχανημάτων που εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία παρατηρείται αύξηση και στον μη μελανοκυτταρικό καρκίνο του δέρματος, όπως είναι το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ανάγκη και αξία της χαρτογράφησης κλιμακώνονται.
Όπως προανάφερθηκε η χαρτογράφηση δίνει τη δυνατότητα να αποθηκεύεται ψηφιακά η μεγεθυμένη εικόνα ενός σπίλου ή μιας βλάβης γενικότερα. Έτσι, σε έναν επόμενο έλεγχο μπορούμε να συγκρίνουμε χαρακτηριστικά και να εντοπίσουμε τυχόν αλλαγές που θα ήταν αδύνατο να κάνουμε με γυμνό οφθαλμό.
Επιπρόσθετα, ανάλογα με το μηχάνημα που χρησιμοποιούμε στην χαρτογράφηση (και συγκεκριμένα με το Photofinder Automated Total Body Mapping που χρησιμοποιούμε στο ιατρείο μας), μας δίνεται η δυνατότητα μέσω ενός έξυπνου λογισμικού να γίνεται συνολική σάρωση των σπίλων και να εντοπίζονται νέες βλάβες. Τοποθετούμε τον ασθενή στην ίδια θέση με την προηγούμενη εξέταση, ακολουθώντας τις οδηγίες βάσει του ολογράμματος του σώματος του ασθενούς από την προηγούμενη εξέταση. Βγαίνουν οι μακροσκοπικές φωτογραφίες και αν υπάρχουν νέες βλάβες ή εμφανείς αλλαγές σε προϋπάρχουσες αμέσως τις ξεχωρίζει και ειδοποιεί τον εξεταστή.
Μια ακόμη πολύ σημαντική δυνατότητα που δίνει η τεχνολογία αυτή είναι η εκτίμηση της επικινδυνότητας μιας μεμονωμένης βλάβης. Αξιολογεί χαρακτηριστικά από το περίγραμμα του σπίλου καθώς και από την αρχιτεκτονική του και την ποικιλία και ομοιομορφία των χρωμάτων και βάσει στατιστικών μοντέλων, αποδίδει βαθμό ρίσκου.
Αυτή η τεχνολογία βέβαια δεν αρκεί για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση των σπίλων. Η πραγματική επικινδυνότητα μιας βλάβης καθορίζεται από τη συνολική εικόνα που δεν αφορά μόνο την απεικόνιση αυτή καθαυτή αλλά και το ιστορικό της εμφάνισής της, τη συμπεριφορά της στο χρόνο, τα συμπτώματα που πιθανόν δίνει στον ασθενή, όπως κνησμό, κάψιμο ή πόνο.
Παρέχει όμως ένα ακόμη εργαλείο στον ειδικό, ένα όπλο στη διαγνωστική του φαρέτρα που σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της κλινικής εξέτασης τον βοηθά να οδηγηθεί στη σωστή διάγνωση.
Η χαρτογράφηση είναι μια εξέταση που είναι χρήσιμο να γίνει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή ενός ανθρώπου σαν εξέταση αναφοράς εφόσον υπάρχουν σπίλοι στο σώμα του. Δε χρειάζονται όμως όλοι ασθενείς να επαναλαμβάνουν την εξέταση αυτή με την ίδια συχνότητα. Η συχνότητα της επανάληψης εξαρτάται από το είδος των σπίλων, τον αριθμό τους, το οικογενειακό αλλά και το ατομικό ιστορικό των ασθενών τόσο όσον αφορά το δέρμα αλλά και όσον αφορά την παρουσία άλλων νοσημάτων, τη λήψη φαρμάκων ή την παρουσία συγκεκριμένων συνηθειών.
Σαν διαδικασία είναι μια απλή, άνετη και ανώδυνη εξέταση. Απαιτεί την αφαίρεση του ρουχισμού. Ξεκινά με τις αρχικές μακρινές φωτογραφίες σε όρθια θέση και σε διαφορετικές τοποθετήσεις ώστε να μπορούμε να έχουμε την τοπογραφία κάθε σπίλου στο σώμα.
Στη συνέχεια ο ασθενής ξαπλώνει και γίνεται αποτύπωση της δερματοσκοπικής εικόνας κάθε σπίλου ξεχωριστά. Ταυτόχρονα, φυσικά αξιολογείται κάθε βλάβη και αποφασίζεται αν χρειάζεται να γίνει κάποια θεραπευτική παρέμβαση.
Η όλη διαδικασία διαρκεί γύρω στη μιάμιση ώρα συνήθως αλλά ο χρόνος εξαρτάται από το πλήθος των σπίλων.
Σε επόμενο χαρτογραφικό έλεγχο, ο ασθενής τοποθετείται σε παρόμοιες με τις αρχικές θέσεις ώστε να γίνει η πρώτη απομακρυσμένη σύγκριση των βλαβών. Στη συνέχεια επανεξετάζεται κάθε σπίλος ξεχωριστά και γίνεται άμεσα η σύγκριση με την προηγούμενη εικόνα.
Κάθε μεταβολή δεν είναι απαραίτητα επικίνδυνη. Είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό μέχρι κάποια ηλικία οι σπίλοι να μεγαλώνουν σε μέγεθος και να μεταβάλλουν κάποια χαρακτηριστικά τους. Είναι συγκεκριμένα μοτίβα και χαρακτηριστικά των σπίλων που αξιολογεί ο δερματολόγος προκειμένου να αξιολογήσει την εικόνα αλλά και τη φύση των πιθανών μεταβολών.
Η χαρτογράφηση έχει ένα καθαρά προληπτικό χαρακτήρα σε υγιείς ασθενείς, χρησιμοποιείται όμως απαραίτητα και όταν υπάρχει ήδη μια διάγνωση μελανώματος. Στην περίπτωση αυτή βοηθά να γίνεται σωστή παρακολούθηση με συγκεκριμένα πρωτόκολλα ώστε να διασφαλιστεί όσο είναι δυνατό, η έγκαιρη παρέμβαση στο ενδεχόμενο δερματικής υποτροπής.
Τα τελευταία χρόνια λοιπόν, η ψηφιακή χαρτογράφηση έχει αναδειχτεί πραγματικά σε ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στα χέρια του δερματολόγου. Αυτή η αναπτυγμένη τεχνολογία παίζει ένα κρίσιμο ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου του δέρματος και ειδικά του μελανώματος. Είναι μια προσιτή και άνετη εξέταση για τον ασθενή που πραγματικά μπορεί να σώσει ζωές.
